Endometrioza predstavlja benignu bolest kod žena, koja se ogleda u tome da se manji delovi endometrijuma, odnosno unutrašnjeg tkiva materice, mogu pronaći izvan materice, gde im inače nije mesto. Najčešća lokalizacija endometrijuma izvan materice može biti na jajniku, debelom crevu, Duglasovom prostoru, urinarnom sistemu, jajovodu, crevima, ali i na udaljenim organima poput pluća, a izuzetno retko i na oku.
Simptomi sa kojima se pacijentkinje javljaju, a koji mogu ukazivati na endometriozu su:
- bolne menstruacije (dismenoreja),
- bolni seksualni odnosi (dispareunija),
- obilno menstrualno krvarenje (menoragija),
- bol u maloj karlici koji može biti hroničan, te da se javlja pre i posle ciklusa
- i naposletku sterilitet.
Od ostalih simptoma može se javiti: umor, bolno pražnjenje creva tokom ciklusa, kao i dijareja ili zatvor tokom ciklusa. U nekim slučajevima, endometriza ne daje simptome.
Endometrioza je karakteristična za reproduktivni period života žene. Učestalost u generalnoj populaciji žena je ispod 10%, dok se kod žena koje imaju problema sa sterilitetom može javiti u oko 20%.
Iako o nastanku endometrioze postoji mnoštvo teorija, još uvek nije u potpunosti razjašnjen uzrok i mehanizam nastanka. Endometrioza obično prestaje sa nastankom menopauze. U osnovi je benigno oboljenje, u veoma retkim slučajevima može dati maligne promene.
Šta su "čokoladne" ciste?
"Čokoladne" ciste jajnika, odnosno endometriodna cista jajnika, predstavlja jednu od nekoliko vrsta cisti koje se mogu pronaći na jajniku. Iako sam naziv dodatkom prideva ''čokoladne'' na prvi pogled ne deluje strašno, kada je dijagnostikovan, ovom problemu se mora pristupiti sa posebnom pažnjom.
Kada tokom menstrualnog krvarenja nivo hormona padne, u žarištima endometrioze dolazi do imitacije menstruacije. Endometriotične ćelije se odlubljuju sa svoje površine i time izazivaju manje ili veće krvarenje. Kako ta krv nema mogućnost oticanja, dolazi do stvaranja cista, lokalnog zapaljenja, ali i do nastanka priraslica, neprohodnosti jajovoda i dodatnih ginekoloških tegoba.
Kod određenog broja žena lokalna žarišta se progresivno uvećavaju, a komplikuju se pojavom priraslica i cisti ispunjenih gustim sadržajem. Sam naziv ”čokoladne” ciste dolazi od boje sadržaja, koja je tamne do crne boje.
Simptomi „čokoladnih" cista jajnika najčešće su:
- bolna menstruacija,
- bol u maloj karlici,
- bolni odnosi,
- bolno pražnjenje creva i bešike,
- kao i sterilitet.
Opisani su i slučajevi kada dolazi i do pojava autoimunih bolesti kao što su: sistemski eritemski lupus, Hašimoto tireoiditis.
Kada ipak treba brinuti o ovim cistama i koje su metode lečenje?
Kod sumnje na postojanje ''čokoladnih cista'' neophodno je uraditi nekoliko dijagnostičkih procedura i testova koji potvrđuju postojanje ovih cista. Pored ranije opisanih simptoma koji se mogu javiti, neophodno je načiniti ultrazvučni pregled.
Prema indikacijama se može uraditi CT (kompjuterizovana tomografija) i MRI (magnetna rezonantna tomografija). Najznačajnija tehnika u postavljanju dijagnoze je primena laparaskopije, direktnim pogledom na cistu, te uzimanje uzoraka za biopsiju i patohistološku analizu, čime se postavlja definitivna dijagnoza.
U slučaju kliničke potvrde postojanja ''čokoladnih cisti'' neophodno je da sa svojim izabranim ginekologom razmotriti opcije lečenja. Nakon izvršene laparaskopije, šanse za ostajanje u drugom stanju se svakako povećavaju. Vaš lekar će preporučiti i dodatnu terapiju u vidu medikamenata, ako za to postoje opravdani razlozi. Neophodno je pratiti pacijentkinju u periodu nakon laparaskopije pošto postoji mogućnost da ciste ponovo nastanu, te ispitati ostale uzroke nemogućnosti začetka (klinička obrada pacijentkinje i njenog partnera u sklopu steriliteta).
Lečenje
Lečenje u potpunosti zavisi od više faktora. Pre svega od: uzrasta pacijentkinje, zdravstvenog stanja, lokalizacije, kao i postojanja steriliteta.
Lečenje se može vršiti hiruški, lekovima, kao i kombinovano. Cilj lečenja endometrioze i ''čokoladnih cisti'' jeste očuvanje reproduktivnog sistema žene, otklanjanje simptoma ili bar njihovo ublažavanje koliko je to moguće i otklanjanje uzroka steriliteta.
Kakav učinak „čokoladne“ ciste imaju na plodnost?
Postojanje endometrioze može uticati na više načina na reproduktivnu funkciju žene. Endometrioza i ''čokoladne" ciste mogu prouzrokovati nastanak priraslica koje ''guraju'' ostale organe i tkiva, čime dolazi do anatomskih promena na reproduktivnim organima žene. Time se delimično umanjuju aktivnost reproduktivnih organa. Takve promene mogu dovesti do mehaničkih prepreka za ostvarivanje trudnoće.
Saveti i preporuke
Prilikom pojave prvih znakova i simptoma, koji se mogu javiti i u adolescentom periodu života, potražite savet i pregled stručnog ginekologa. Pravovremena dijagnostika ovog problema može, uz konzervativnu i hiruršku terapiju, sačuvati reproduktivni sistem žene, prevenirati razne neugodnosti, te dovesti do toga da se žena svakodnevno oseća zadovoljno u svom telu.
